Konya'nın Sosyo-Ekonomik Yapısı
Tarım
Konya ili sahip olduğu geniş tarım alanları, farklı agro ekolojik alt bölgeler, sulama imkanları, coğrafi konumu ile ülkemizin tarım başkenti olarak kabul edilmektedir. Konya başta buğday, arpa, şeker pancarı, kuru fasulye, patates, ayçiçeği, haşhaş, kimyon, aspir gibi tarla bitkileri olmak üzere çok sayıda sebze ve meyve türlerinin üretiminin gerçekleştirildiği tarım bölgesidir. Son yıllarda Türkiye'nin tohumluk üretiminin yaklaşık yüzde 40'ını da karşılar hale gelen Konya'da organik tarımda da gelişme gözlenmektedir.
1. ARAZİ VARLIĞI VE DAĞILIMI
İlimizin yüzölçümü göller hariç 38.873 km² 'dir. Yüzölçümü ile yurdumuzun en geniş arazi varlığına sahip ili olup 19.278.540 dekar alanda tarım yapılmaktadır. İşlenen tarım alanı Konya’nın toplam alanının %67,7’sini oluşturmaktadır. Türkiye geneli ile kıyaslandığında Konya’da işlenen tarım alanı oranının oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Konya ilinde ürün getirmeyen arazinin toplam alana oranı, Türkiye oranlarına göre daha düşüktür. Bu durum Konya’nın bitkisel üretim potansiyelinin yüksek olmasının ve Türkiye’de tarım merkezi olmasının belli başlı nedenlerinden biridir. Konya’da mevcut su potansiyeline göre sulanabilir arazi miktarı 1.652.762 hektar olup, halen 595.059 hektar arazi sulanmaktadır.
Konya tarımsal alandaki faaliyetlere önemli kaynak ve fırsatlar sunmaktadır. Bölge, bir çok tarımsal ürünün yetiştirilmesi için uygun toprak, iklim ve ekolojik koşullara sahiptir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Konya’da yapılacak bitkisel ve hayvansal yatırımlara önemli destekler sağlamaktadır. Konya ilinde çoğunlukla orta ve büyük ölçekte tarım işletmeleri mevcut olup işletme başına ortalama arazi büyüklüğü Türkiye ortalamasının üzerindedir.
Konya geçtiğimiz yıla göre toplam tarımsal alan, tahıl ürünleri ve diğer bitkisel ürünler alanı ve nadas alanı bakımından ülkemizde birinci sıradaki yerini korumuştur. Konya’da ekilen alan 13.054.000 dekardır ve Türkiye’deki ekili alanların %8,29’unu oluşturmaktadır.
İlin mevcut alanının %19’u (7.614.607 da) çayır-mera, %13’ü (5.401.890 da) ormanlık-fidanlık, %21’i de (8.752.637 da) tarım dışı arazilerden oluşmaktadır.
2. BİTKİSEL ÜRETİM
Konya’da özellikle son on yıldır çiftçi bilgi seviyesinin artması ve çeşitli tarımsal sulama projelerinin devreye girmesi ile ürün deseninde önemli değişimler yaşanmaktadır. Geçmiş yıllarda kuru tarım sisteminde buğday, arpa-nadas sistemi, sulu tarımda ise buğday-şeker pancarı üretim sistemine sahip bölgede, bugün mısır, patates, ayçiçeği, fasulye gibi tarla bitkilerinin yaygın olarak tarımı yapılmakta ve ekim nöbetinde yer almaktadır. Tarla bitkileri yanında son zamanlarda bölgede çok sayıda sebze ve meyve türünün üretimine olan talep artmış ve bölgede bitkisel üretim çeşitliliği artmıştır.
2.1. Bitkisel Üretim İstatistikleri
Konya’nın özellikle tahıl ürünleri konusunda Türkiye’de açık ara önde olduğu söylenebilir. Konya Ovası'nda yılda 4 milyon 119 bin ton tahıl üretilmektedir. Tahıl üretiminde yüzde 10,7 ile Türkiye'de ilk sırada olan Konya, yılda 1 milyon 686 bin 326 ton buğday üretimiyle de lider durumdadır. Konya, Türkiye'deki buğdayın yüzde 9,7’sini tek başına üretmektedir.
Ülkedeki şeker pancarı ve kuru fasulye üretiminin yaklaşık yüzde 30'unun gerçekleştiği Konya Ovası'nda, havucun da yüzde 71'i üretilmektedir. Özellikle Kaşınhanı havucu lezzet ve aroması ile ihracatta tercih edilmektedir.
Sebzecilik özellikle Ereğli ve Akşehir’de önemlidir. Diğer yerlerde ancak sulanabilen yerlerde yapılmaktadır. En çok üretimi gerçekleştirilen sebzeler arasında; 310 bin 295 tonluk üretim ile havuç başta gelmektedir. Konya bu üretimle 2015 yılında Türkiye'nin toplam havuç üretiminin yüzde 58’ini karşılayarak, bu alanda ülke birinciliğini sürdürmüştür
Konya, Türkiye meyve üretiminin %4’ünden fazlasını gerçekleştirmektedir. Önemli meyve ürünleri elma, kiraz, vişne, armut, kayısı ve kavundur. Konya vişne ve kiraz üretiminde Türkiye’de ikinci sıradadır.
Konya’da ilçeler bazında özellikle Çumra, Altınekin, Karapınar, Karatay, Ereğli, Kulu ve Cihanbeyli ilçeleri sulama imkanları ve işletme büyüklüğü nedeni ile tarımsal potansiyeli daha yüksek ilçeler olarak ön plana çıkmaktadır. Şeker pancarında Çumra, havuç üretiminde Meram, arpada (diğer) Kadınhanı ve Selçuklu, ayçiçeğinde Karatay, aspirde Kulu, vişnede Bozkır ve Akşehir, kirazda da Ereğli listenin başında yer almaktadır.
2.2. Organik Tarım
Ülkemizde organik tarım faaliyetleri 1986 yılında Avrupa’daki gelişmelerden farklı şekilde, ithalatçı firmaların istekleri doğrultusunda ihracata yönelik olarak başlamıştır.
Konya’da organik tarıma uygun, kirlenmemiş doğal üretim bölgeleri bulunmakta ve organik ürünlere talep giderek artmaktadır. İlimizde organik tarım çalışmaları; Konya Tarım Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nün öncülüğünde yapılmaktadır.
Bir üretimin organik olarak değerlendirilebilmesi için o üretimin, organik sertifikasının olması zorunludur. Organik sertifikalı alanları artırmak için Akşehir, Beyşehir, Bozkır, Cihanbeyli, Çumra, Derbent, Derebucak, Doğanhisar, Güneysınır, Hadim, Hüyük, Ilgın, Meram ve Seydişehir, Taşkent, Yunak ilçelerinin 62 köyünde çilek, ceviz, kiraz, elma, üzüm, buğday ve sebze gibi üretimlerinde organik sertifika sözleşmeleri başlatılarak organik üretime geçmeleri sağlanmıştır.
Bugün Konya’da 19 ilçedeki 81 köy ve kasabada organik tarım üretimi yapılmaktadır. Özellikle Akşehir, Doğanhisar, Hüyük, Meram, Sarayönü ve Yunak ilçelerinde organik tarım daha yaygın şekilde yürütülmektedir.
2015 yılı organik tarımsal üretim verilerine göre; Konya’da 2.606 adet çiftçi 30.661 dekar üretim alanında organik üretim gerçekleştirmektedir. Organik tarım yapılan alan 2015 yılında bir önceki yıla göre yüzde 13 oranında azalmasına rağmen, organik ürün üretimi yüzde 75,5 oranında artışla 19 bin 307 tondan 33 bin 884 tona yükselmiştir. Bu durum organik tarımda tarımsal verimliliğin ciddi oranda arttığını göstermektedir.
Konya’da Organik Tarım
Yıl |
Üretim Alanı (da) |
Üretim Miktarı(ton) |
2010 |
11.384 |
6.666 |
2011 |
15.855 |
16.627 |
2012 |
16.827 |
11.037 |
2013 |
20.446 |
13.029 |
2014 |
35.246 |
19.307 |
2015 |
30.661 |
33.884 |
Kaynak: Konya İl Tarım, Gıda ve Hayvancılık Müdürlüğü
Başlıca organik tarım ürünü olarak Konya’da üretim alanlarına göre sırasıyla; buğday, vişne, ceviz, çilek, havuç, arpa, kimyon, kiraz, elma, patates yetiştirilmektedir.
3. HAYVANSAL ÜRETİM
Türkiye'nin küçükbaş, büyükbaş hayvan, kümes hayvanı ile et, süt ve yumurta üretimine önemli katkıları olan Konya, sahip olduğu geniş meralar ve bitkisel üretim alanları ile hayvancılığın gelişmesine önemli katkılar sağlamaktadır.
3.1. Büyükbaş Hayvancılık
TÜİK Konya Bölge Müdürlüğünün "Hayvansal üretim istatistikleri 2015" verilerine göre, Konya 2015 yılında Türkiye’de büyükbaş hayvan sayısında lider durumdadır. 2015 yılında Konya'da büyükbaş hayvan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 1,7 artış göstererek 740 bin 148’e yükselmiştir. Konya'yı 641 bin 811 büyükbaş hayvan sayısı ile Erzurum, 562 bin 151 büyükbaş hayvan ile İzmir takip etmiştir.
Konya’da Büyükbaş Hayvancılık (2015)
Hayvan Adı |
Toplam |
Sağılan hayvan sayısı (baş) |
Süt (Ton) |
Sığır (Kültür) |
480.129 |
177.620 |
709.237 |
Sığır(Melez) |
209.239 |
73.186 |
203.166 |
Sığır(Yerli) |
50.465 |
13.726 |
18.145 |
Manda |
315 |
121 |
155 |
Toplam |
740.148 |
264.653 |
930.703 |
Kaynak: TÜİK
3.2. Küçükbaş Hayvancılık
Konya’nın küçükbaş hayvancılık konusunda da ülke düzeyinde önemli bir yeri bulunmaktadır. 2015 yılında küçükbaş hayvan sayısında Konya, 2 milyon 117 bin 190 hayvan sayısıyla ikinci sırada yer almıştır. 2 milyon 703 bin 581 küçükbaş hayvan sayısıyla Van birinci olurken, 1 milyon 749 bin 453 küçükbaş hayvan sayısıyla Şanlıurfa üçüncü olmuştur.
Konya’da Küçükbaş Hayvancılık (2015)
Hayvan Adı |
Toplam |
Sağılan hayvan sayısı (baş) |
Süt (Ton) |
Koyun (Yerli) |
1.544.436 |
909.965 |
71.887 |
Koyun(Merinos) |
317.586 |
149.127 |
5.965 |
Keçi(Kıl) |
254.293 |
105.543 |
10.343 |
Keçi(Tiftik) |
875 |
432 |
19 |
Toplam |
2.117.190 |
1.165.067 |
88.214 |
Kaynak: TÜİK
3.3. Süt Üretimi
Hayvancılığın gelişmesine bağlı olarak Konya süt üretiminde de iddialı konuma gelmiştir. Konya, Türkiye genelinde gerek büyükbaş hayvan sayısı, gerekse de hayvan başına alınan süt verimi olarak en yüksek ortalamaya sahiptir. TÜİK 2015 verilerinde Konya, 1 milyon 18 bin 917 ton süt üretimiyle de birinci olmuştur. Konya'yı 891 bin 403 ton ile İzmir, 747 bin 842 ton ile Balıkesir izlemiştir.
Konya’nın özellikle ülke koyun sütü üretimindeki payı oldukça yüksek olup, koyun sütü bölgede yoğurt ve peynir yapımında aranan bir üründür. Bunun yanında Konya'da süt keçisi yetiştiriciliğine olan ilgi giderek artmakta, entansif yetiştiricilik yapan yeni işletmeler kurulmaktadır.
Konya süt üretimindeki gelişmeleri özellikle Süt Üreticileri Birlikleri sayesinde yakalamıştır. Konya’nın birçok ilçesinde kurulan Tarım Bakanlığından izinli kooperatif benzeri yapılar olan Birlikler, kırsal kesimde süt üretimiyle geçinmeye çalışan çiftçilere güvenilir bir gelir kaynağı olmuştur.
Köylerden toplanan sütler, Birlikler vasıtası ile büyük fabrikalara en iyi fiyat ile verilmekte ve ayrıca devletin süt üretiminden inek başı (özelliğine ve türüne göre değişen oranla) verdiği destekten faydalanmaları sağlanmaktadır.
3.4. Kümes Hayvancılığı ve Yumurtacılık
Konya’da kümes hayvanları yetiştiriciliğinden daha ziyade yumurta tavukçuluğu yapılmaktadır. 2015 yılında Konya, toplam 11.557.230 adet yumurta tavuğu ile Türkiye’nin yumurta tavuğunun %11,72’sini karşılayarak ikinci olmuştur. Yumurta tavukçuğunda 18.468.607 adet yumurta tavuğu ve yüzde 18,73 oran ile Afyon ilk sırada yer almaktadır.
Konya’da yumurta tavukçuluğunda teknoloji kullanımı oldukça yüksek düzeyde olup ilde üretilen yumurta sayısı ilin tavuk varlığına kıyasla daha yüksektir. Yıllara göre değişmekle birlikte Türkiye’de üretilen yumurtanın yaklaşık olarak yüzde 15- 20’si Konya’da üretilmektedir ve bu nedenle ilin ülke çapında fiyatların belirlenmesinde önemli rolü bulunmaktadır.
Konya’da Kümes Hayvancılığı (2015)
Hayvan Adı |
Mevcut sayı |
Yumurta Tavuğu |
11.557.230 |
Et Tavuğu |
757.800 |
Hindi |
49.218 |
Kaz |
15.792 |
Ördek |
7.061 |
Kaynak: TÜİK
Konya’da et pilici yetiştiriciliği için gerekli teknik bilgi ve potansiyeli mevcut olmasına rağmen, ilde kanatlı hayvan kesimhanelerinin sayısı yeterli düzeyde değildir. Bu nedenle, kesimler civar illerdeki kesimhanelerde yapılmaktadır. Konya ilinde tavuk eti üretim miktarının artırılabilmesi için yeni kesimhaneler ve ürün işleme tesislerine ihtiyaç bulunmaktadır.
Konya’nın diğer kanatlı hayvan türleri bakımından ülke üretimindeki payları yaklaşık olarak yüzde 2 seviyesinde. Konya’da sayıları giderek artan göletler kaz ve ördek yetiştiriciliği için önemli bir avantaj olarak görülmektedir.
Sanayi
Konya sanayisi günümüzde birçok sektörde üretim yaparak, tarihsel olarak kullanılan “tahıl ambarı” kimliğinin yanına “sanayi şehri” kimliğini de eklemiştir. 130 ülkeye ihracat yapan Konya, sanayiden tarıma, ulaşımdan turizme kadar birçok alanda ülkemizin önde gelen şehirlerinden birisidir.
Konya, sahip olduğu 9 adet organize sanayi bölgesi, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı destekli 19 küçük sanayi sitesi, il merkezinde yer alan 15 küçük sanayi sitesi, Konya iline bağlı ilçelerde yer alan 11 küçük sanayi sitesi ve 14 özel sanayi sitesi ile Türkiye ekonomisinin istihdam ve sanayi yükünü sırtlayan illerden bir tanesidir.
Sanayi odaklı üretim misyonuyla ülkemizin yükselen ekonomilerinden birisi olan Konya’da, 2015 yılı verilerine göre I. Organize Sanayi Bölgesi’nde 159, Konya Organize Sanayi Bölgesi’nde 514, Beyşehir Organize Sanayi Bölgesi’nde 5, Ereğli Organize Sanayi Bölgesi’nde 44, Akşehir Organize Sanayi Bölgesi’nde 24, Seydişehir Organize Sanayi Bölgesi’nde 2, Çumra Organize Sanayi Bölgesi’nde 4 ve Karapınar Organize Sanayi Bölgesi’nde 15 adet olmak üzere; organize sanayi bölgelerinde toplam 767 firma üretim faaliyetleri gerçekleştirmektedir. Ayrıca Konya’da bulunan özel sanayi sitelerinden birisi olan BÜSAN Özel Sanayi alanında 1062 işyeri bulunmakta olup 681 firma üretim faaliyetlerini sürdürmektedir.
Konya il merkezinde 15 küçük sanayi sitesi 3.659 işyerinde yaklaşık 10.000 kişiye istihdam oluşturmaktadır. Bu sanayi sitelerinde ayakkabı, mobilya, otomotiv, döküm, makine vb. sektörlerde ağırlıklı olarak üretim gerçekleştiren firmalar bulunmakla birlikte aynı zamanda oto tamir ve bakım hizmetleri sunan firmalar da yer almaktadır.
Öne Çıkan Sektörler
Konya’da faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin işyeri sayısı bakımından sektörel çeşitliliği dikkat çekicidir. Konya, metal işleme alanında Türkiye pazarının % 45’ine sahiptir. Traktörlerde kullanılan parçaların % 90’nı ve tarım makinalarında kullanılan parçaların % 100’ünü üretebilmekte ve bu alanda Türkiye pazarının % 65’ini elinde bulundurmaktadır. Otomotiv Yan Sanayi sektöründe, birçok marka modelin %70’den fazla parça ve ekipmanı Konya’da üretilmektedir. Konya’da metal döküm sanayi sektöründe 450 firma yılda 250.000 ton kapasiteyle üretim yapmaktadır. Bu da Türkiye’deki metal döküm üretiminin % 18’ine tekabül etmektedir. Yılda yaklaşık 15 milyon çift ayakkabı üretimi ile Konya, Türkiye pazarının % 15’ini tek başına karşılamaktadır.
Konya sanayisinde öne çıkan sektörler şu şekilde sıralanabilir.
Otomotiv Yan Sanayi
Konya’da Otomotiv Yan Sanayi, karasörcülük basta olmak üzere çeşitli parça üretimiyle küçük işletmelerde başlamıştır. Gerek TÜMOSAN’in faaliyete geçmesi gerekse ülkemizdeki otomotiv sektöründeki gelişmeler ilimizde var olan sanayi altyapısını Otomotiv Yan Sanayine yöneltmiştir. Bugün gelinen noktada Konya, Türkiye’de yedek parça üretiminde bir üs haline gelmiştir ve her türlü yedek parça yüksek kalitede üretilmektedir. Türkiye'de mevcut otomobil markalarının yanı sıra yurtdışında da önemli markalara parça üretilmekte ve dünyanın birçok ülkesine ihracat yapılmaktadır. Ülkemizdeki en önemli motor piston ve gömlek, supap, krank, dişli ve conta fabrikaları ilde bulunmaktadır.
Makine İmalat Sanayi
İlimizde öne çıkan ve Savunma Sanayi için üretim potansiyeli olan bir diğer sektör de Makine ve Teçhizat İmalat Sanayidir. Devlet Planlama Teşkilatının hazırladığı raporda Makine Sanayi, Savunma Sanayinin yurtdışına bağımlılığını azaltmak için öncelikli sektörler arasında sayılmıştır. Metal işleme makineleri sektörü, Türkiye’deki metal işleme makineleri sektörünün lokomotifi konumundadır. Türkiye’nin kaynak makinelerinde, kompresörlerde, giyotin makas ve preslerde, motor yenileme makinelerinde, muhtelif matkaplarda ve benzeri metal isleme tezgâhlarında lider firmaları ilimizde yer almaktadır.
Ana Metal Sanayi
Konya'da Döküm Sanayi, üretmekte olduğu pik, çelik, sfero ve alüminyum döküm ile ülkemizin önemli merkezlerinden biridir. Konya’da döküm sanayinde faaliyet gösteren yaklaşık 450 firma bulunmaktadır. 150 bin tonun üzerindeki üretim kapasitesi ile Türkiye’nin toplam döküm üretiminin %18’ini karşılamaktadır. İlimizde döküm sanayi, yapılan yatırımlar sonucunda hızla gelişmekte ve ürün çeşitliliği ile kalitesi de artmaktadır. Bu çerçevede Savunma Sanayinin kullandığı havan parçaları, mermi, roket baslıklarında kullanılan alüminyum parçalar ve benzeri Konya’da üretilebilir.
Gıda Ürünleri İmalatı
Türkiye tahıl üretiminin %10’luk kısmını karşılayan Konya tarımsal sanayi ve buna bağlı olarak gıda sanayi büyük gelişme göstermiştir. Bugün birer marka haline gelmiş Türkiye'nin en önemli ve yüksek kapasiteli un fabrikaları Konya’dadır. Un, şeker ve tuz üretiminde Türkiye lideridir.
Ayakkabı Sanayi
Konya'nın önde olduğu sektörlerden birisi de Ayakkabı imalat sanayidir. Konya, ayakkabı sanayinde, üretim sürecinin tamamında bütün parçaları üretebilme kabiliyetine sahiptir. Ayrıca ayakkabı makineleri imalatı da yapılmaktadır. Sektörde yaklaşık 10 bin kişi çalışmakta olup, 70’e yakın ayakkabı fabrikası ve 500’e yakında imalathane bulunmaktadır.
Dış Ticaret
İhracata dayalı büyüme hedefleyen Konya iş âleminin verileri; Türkiye’nin yeni Marmara’sı ve merkez lojistik üssü olma yolunda fazlasıyla önemli hale gelmiştir.
2002-2015 döneminde Türkiye’nin dış ticaret hacmi 3 katına çıkarken, Konya’nın dış ticaret hacmi aynı dönemde Türkiye’ye oranla iki kat daha fazla artarak 6 katına ulaşmıştır. Nitekim 2002 yılında 292 milyon dolar olan Konya dış ticaret hacmi, 2015 yılında 2,5 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Bu gelişmenin bir yansıması olarak Konya dış ticaret hacmi 2002 yılında Türkiye dış ticaret hacminin binde 3’ünü oluştururken, 2015 yılında yüzde 1’lik değere yaklaşmıştır.
Konya’nın Dış Ticaret İstatistikleri (2002 – 2015)
İhracat % Değişim |
İthalat % Değişim |
Dış Ticaret Dengesi |
Dış Ticaret |
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı |
|||
Yıllar |
x 1000$ |
Değişim % |
x 1000$ |
Değişim % |
x 1000$ |
x 1000$ |
% |
2002 |
129 959 |
21,3 |
161 564 |
80,1 |
- 31 605 |
291 523 |
80 |
2003 |
179 039 |
37,8 |
244 921 |
51,6 |
- 65 882 |
423 960 |
73 |
2004 |
275 556 |
53,9 |
377 698 |
54,2 |
- 102 142 |
653 255 |
73 |
2005 |
419 985 |
52,4 |
427 021 |
13,1 |
- 7 036 |
847 006 |
98 |
2006 |
493 532 |
17,5 |
555 829 |
30,2 |
- 62 297 |
1 049 361 |
89 |
2007 |
694 111 |
40,6 |
695 625 |
25,2 |
- 1 514 |
1 389 736 |
100 |
2008 |
871 223 |
25,5 |
775 418 |
11,5 |
95 805 |
1 646 641 |
112 |
2009 |
735 997 |
-15,5 |
583 483 |
-24,8 |
152 514 |
1 319 481 |
126 |
2010 |
980 101 |
33,2 |
802 842 |
37,6 |
177 259 |
1 782 943 |
122 |
2011 |
1 168 598 |
19,2 |
1 170 864 |
45,8 |
- 2 266 |
2 339 462 |
100 |
2012 |
1 275 626 |
9,2 |
1 153 774 |
-1,5 |
121 851 |
2 429 400 |
111 |
2013 |
1 368 079 |
7,2 |
1 249 700 |
8,3 |
118 378 |
2 617 779 |
109 |
2014 |
1 490 599 |
9,0 |
1 341 532 |
7,3 |
149 067 |
2 832 131 |
111 |
2015 |
1 353 299 |
-9,2 |
1 168 327 |
-12,9 |
184 972 |
2 521 626 |
116 |
Konya ekonomisi, 2011’deki 2,3 milyon dolar açıktan sonra 4 yıl boyunca dış ticaret fazlası vermiştir. Türkiye genelindeki dış ticaret dengesi ise ülke ithalatının ihracatından fazla olması dolayısıyla uzun yıllardır negatif değerler almaktadır.
Dış Ticaret Dengesi - Konya / Türkiye (x1000 Dolar)
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
Dış ticaret grafikleri ile de Türkiye’nin son yıllarda dış ticaret açığının devam ettiği, Konya dış ticaret dengesinin fazla verme eğiliminde olduğu açıkça görülmektedir.
İhracatın ithalatı karşılama oranı incelendiğinde; Konya ilinde karşılama oranının Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu ve 2007 yılından itibaren Konya ihracatının, ithalat rakamları üzerinde değerler elde ederek ithalatı karşılama oranlarının 100 ve üzerinde olduğu gözlemlenmektedir. 2015 yılında bu veri Türkiye için %69, Konya için ise %116 olmuştur.
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı - Konya / Türkiye (%)
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
İHRACAT
İTHALAT
Konya'da Yatırım Ortamı
Ekonomide kendi öz sermayesi ile kalkınmayı başarmış bir il olan Konya, Organize Sanayi Bölgeleri ve özel organize sanayi siteleri ile Türkiye’de en fazla KOBİ’yi bünyesinde barındıran iller arasında yerini almış, istihdam alanında da önemli bir potansiyele ulaşmıştır. İlimiz Türkiye genelinde faaliyet gösteren 210.000 KOBİ’nin 19.000’inini bünyesinde barındırması nedeniyle KOBİ Başkenti olarak anılmaktadır.
Konya sanayi yapısı itibariyle diğer ülke illeri sanayilerinden farklı olarak aynı anda birçok alanda faaliyet gösteren sektörleri içerisinde barındırmaktadır. Bu yapı dönemsel gelişmelere ve değişimlere uyum sağlamak konusunda avantajlar sağlamaktadır.
Konya sanayisinin sahip olduğu sektörel çeşitlilik belli avantajları da beraberinde getirmektedir. Bu avantajlar şu şekilde sıralanabilir:
- Konya sanayisinin çok yönlü ve esnek olması
- Krizlerden asgari düzeyde etkilenmesi
- Dinamik yapı
- İç ve dış piyasada hareketlilik
- Daha büyük üretim kapasitesine sahip yatırımlar için geniş sektörel yatırım altyapısı
- İhracat potansiyeli
Konya'daki gelişmiş sektörlerin başında, tarım makineleri, otomotiv yan sanayi ve makine sanayi gelmektedir. Plastik boya ve kimya sanayi, döküm sanayi, inşaat malzemeleri sanayi, kâğıt ve ambalaj sanayi, gıda ve ayakkabıcılık sektörü ilimizin diğer gelişmiş sektörleridir.
Konya'da başta sanayi olmak üzere tarım ve hizmet sektöründe birçok yatırım imkânı mevcuttur. Türkiye'nin en geniş alanına sahip şehir olan Konya, coğrafi konumu, alternatif ulaşım yolları, hızla gelişimi, yüksek ve genç nüfus ile tüketim potansiyeli, üniversiteleri, Teknokenti, Organize Sanayi Bölgeleri ve modern altyapısı ile yatırımcılara çok çeşitli yatırım ve işbirliği olanakları sunmaktadır.
Konya’nın da yer aldığı 2. bölgede gerçekleştirilecek bölgesel yatırımlara, KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, yatırım yeri tahsisi, vergi indirimi ve sigorta pirimi işveren hissesi desteği sağlanmaktadır. Ayrıca, yatırımın OSB’de yapılması durumunda vergi indirimi ve sigorta pirimi işveren hissesi desteği açısından bir alt bölgede geçerli olan oran ve süreler uygulanmaktadır.
Bununla birlikte, büyük ölçekli ve stratejik yatırımlara ilişkin şart ve karakteristikleri sağlayan yatırımlar ilgili teşvik uygulamasında faydalanabilmektedir. Söz konusu teşvik uygulamalarından yararlanamayan yatırım projeleri ise asgari 1 milyon TL tutarında olmaları kaydıyla genel teşvik uygulaması aracılığıyla KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyetinden faydalanabilmektedir.
Konya İli İçin Düzenlenen Teşvik Belgelerinin Yıllara Göre Dağılımı (2011-2015)
YIL |
BELGE ADEDİ |
SABİT YATIRIM (Milyon TL) |
İSTİHDAM |
2011 |
227 |
1.243 |
5.571 |
2012 |
194 |
841 |
3.997 |
2013 |
161 |
2.457 |
4.482 |
2014 |
160 |
1.134 |
3.594 |
2015 |
251 |
2.003 |
4.594 |
TOPLAM |
993 |
7.678 |
22.238 |
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı
Konya’da 2015 yılında düzenlenen belgelerin sektörel dağılımına bakıldığında, sabit yatırım tutarı itibariyle, belgelerin %44’ünün hizmetler (876 milyon TL), %29’unun enerji (583 milyon TL), %27’sinin imalat (542 milyon TL) ve geri kalan %0,1’inin (3 milyon TL) madencilik sektöründen oluştuğu görülmektedir.
Konya İli İçin Düzenlenen Teşvik Belgelerinin Sektörlerine Göre Dağılımı (2015)
SEKTÖRÜ |
BELGE ADEDİ |
SABİT YATIRIM (Milyon TL) |
İSTİHDAM |
ENERJİ |
140 |
583 |
384 |
HİZMETLER |
32 |
876 |
2.562 |
İMALAT |
77 |
542 |
1.633 |
MADENCİLİK |
2 |
3 |
15 |
TOPLAM |
251 |
2.003 |
4.594 |
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı
Mevcut teşvik sisteminin yürürlüğe girdiği 20.06.2012 tarihinden 29.02.2016 tarihine kadar Konya ilinde 6,3 milyar TL tutarında 709 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş olup söz konusu yatırımlar kapsamında 14.621 kişiye istihdam sağlanması öngörülmektedir.
Konya iline verilen teşviklerle 2015 yılında 3.667 istihdam sağlanmıştır ve önümüzdeki yıllar için bu istihdamın 10 bine çıkarılması beklenmektedir.